Charakterystyka branży usług dla osób starszych

 

Obecne i prognozowane na kolejne dekady zmiany demograficzne w Polsce nie pozostaną bez wpływu na różne sfery gospodarki. Niski przyrost naturalny, połączony z jednoczesnym wydłużaniem się czasu trwania życia, przyczynia się do powstania niedoborów zasobów pracy i ich starzenia się. Odpowiedź na wyzwania demograficzne stanowi koncepcja „srebrnej gospodarki”, alternatywnie określana mianem gospodarki senioralnej.

Rynek wyrobów i usług odpowiadających na potrzeby seniorów nie jest jednolity. Obejmuje szereg segmentów, których występowanie może być zróżnicowane terytorialnie. Zestawienie głównych segmentów, z zaznaczeniem, iż lista ta nie jest wyczerpująca, prezentuje poniższa lista:

1. Usługi opieki medycznej i pielęgnacyjnej w systemach rozproszonym i stacjonarnym,

2. Zastosowanie technologii informacyjnych w lecznictwie zamkniętym i ambulatoryjnym,

3. Adaptacja mieszkań i infrastruktury publicznej, w tym infrastruktury transportowej,

4. Promocja samodzielnego życia oraz profilaktyki zdrowotnej,

5. Dziedziny gerontologicznie istotne dla ekonomii zdrowia, w tym technologie medyczne i e-zdrowie, technologie wspierające słuch i wzrok, protetyka i ortopedia,

6. Edukacja, kultura, aktywność społeczna,

7. Media dla seniorów,

8. Sprzęt elektroniczny dla seniorów (np. telefony komórkowe),

9. Działania marketingowe skierowane do seniorów,

10. Wypoczynek, podróże, kultura, komunikacja i rozrywka,

11. Fitness i wellness,

12. Odzież i moda,

13. Usługi ułatwiające codzienne życie i inne prace domowe,

14. Ubezpieczenia odnoszące się głównie do form ryzyka właściwych starszemu wiekowi,

15. Usługi finansowe, zwłaszcza w dziedzinie ochrony kapitału, utrzymania bogactwa 

i zapobiegania utracie oszczędności 

Obserwowany w ostatnich latach stały wzrost udziału osób w wieku senioralnym w ogólnej liczbie ludności powoduje większe zainteresowanie organów władzy publicznej i przedsiębiorców tą grupą osób. Podmioty władzy publicznej, tak na szczeblu rządowym, jak i samorządowym podejmują działania w zakresie dostosowania infrastruktury, zwłaszcza społecznej, do rosnących potrzeb seniorów. Przedsiębiorcy natomiast reagują na zmiany potrzeb swoich odbiorców, dostosowując ofertę produkowanych wyrobów i świadczonych usług do osób starszych, wchodząc na rynek wyrobów i usług senioralnych, tworzących gospodarkę senioralną.

Osoby starsze, głównie ze względu na stan zdrowia, często potrzebują pomocy i opieki. Stopień zaspokojenia tych potrzeb jest mniejszy od zgłaszanego popytu. Od 2010 r. liczba miejsc
w placówkach opieki dla seniorów sukcesywnie wzrasta. Analizując jednak dane dotyczące miejsc
w domach pomocy społecznej w zestawieniu z liczbą osób w wieku senioralnym można stwierdzić, że liczba miejsc w placówkach opieki na 10 tys. ludności w wieku 60+ w ostatnich latach sukcesywnie spada.

Zmiany dokonujące się na rynku wyrobów i usług, spowodowane rosnącym udziałem osób w wieku 60+ w ogólnej liczbie ludności, stanowiły impuls do zaprojektowania i przeprowadzenia przez statystykę publiczną badania srebrnej gospodarki (rynku wyrobów i usług służących do zaspokajania potrzeb charakterystycznych dla osób starszych). Wśród podmiotów należących do klas PKD wybranych do badania, działalność związaną z dostawą wyrobów / świadczeniem usług senioralnych prowadziło 14,1% podmiotów, przy czym udział ten był wyższy w przypadku podmiotów niekomercyjnych (20,6%), niż komercyjnych (13,6%).

Najwięcej podmiotów prowadzących działalność senioralną zlokalizowanych było w województwach śląskim – 16,3% i mazowieckim – 10,9%, a najmniej w województwach lubuskim – 1,3% i podlaskim – 1,8%.

Biorąc pod uwagę główny rodzaj działalności należy zauważyć, że to w segmencie usług opiekuńczych aż 78,7% podmiotów prowadziło działalność senioralną, zaś w zakresie usług zdrowotnych – nieco ponad 51%.

Najmniejszą aktywnością na rynku wyrobów i usług senioralnych charakteryzowały się podmioty zaklasyfikowane do segmentów:

1. ·         budownictwo (0,3% podmiotów z segmentu),
2. ·         wyrobów poprawiających komfort życia (1,6%)
3. ·         nowych technologii (1,7%).

Wśród podmiotów prowadzących działalność senioralną najwięcej jednostek zadeklarowało działalność w zakresie:

1. ·         usług zdrowotnych (55,1%),
2. ·         usług opiekuńczych (19,0%),
3. ·         sportu i rekreacji (18,2%).

Podmioty niekomercyjne działające na rynku senioralnym najczęściej zajmowały się:

1. ·         świadczeniem usług opiekuńczych (48,9%),
2. ·         usług z zakresu sportu i rekreacji (41,1%)
3. ·         usług z zakresu kultury i edukacji (41,1%),
4. zaś podmioty komercyjne świadczeniem:
5. ·         usług zdrowotnych (57,1%),
6. ·         usług opiekuńczych (16,0%)
7. ·         usług z zakresu sportu i rekreacji (15,8%).

Podmioty najczęściej prowadzą działalność senioralną jako statutową lub ze względu na obserwowany wzrost udziału osób w wieku senioralnym w strukturze ludności. [2]

---

[1] Ciepucha E., Koniewski M., 2015, Potencjał rynku pracy województwa łódzkiego w obszarze srebrnej gospodarki. Raport z badania, Wojewódzki Urząd Pracy w Łodzi, Łódź

[2] Główny Urząd Statystyczny, Gospodarka senioralna w Polsce – stan i metody pomiaru, Warszawa 2018